- یادداشت | ابعاد سیاسی حج از دیدگاه قرآن
- «نظریه راهبردی عدالت» نداریم
- گفتگو | جبهه ملی و اندیشه لیبرالیسم / مغایرت اندیشه جبهه ملی با اسلام ناب
- در مکتب امام خمینی (ره) «عدالت» مطلوب بالذات است، «فقه» مطلوب بالعرض
- معرفی مقاله | منزلت عقل فقهی در تمدن سازی نوین اسلامی
- بازگشت انسان به سوی دین، در جهان پساکرونا
معرفی مقاله | جایگاه مقابله به مثل در سیاست خارجی دولت اسلامی از منظر قرآن
وسائل ـ در نگاه قرآن كریم، سیاست خارجی دولت اسلامی در به كارگیری مقابله به مثل در امور منفی باید همواره توأم با رعایت اصول اخلاقـی و بشری باشد و در برخی موارد نیز رهبر اسلامی می‌‌تواند جانب شدت را با حفـظ و رعایت مصالح اسلامی رعایت کند.
به گزارش خبرنگار وسائل، قاعده مقابله به مثل در عرصه های
مختلف فردی، اجتمـاعی و بـین المللـی كـاربرد فراوان دارد. این قاعده در نظام بین الملل و در تعامل دولت ها با یكدیگر مخصوصـاً در زمان رویارویی ها و تیرگی روابط مورد توجه بوده است و بر این اساس، دولت ها تلاش می كنند به اقدامات و رفتارهای خصمانه و تعاملات دوستانه طرف مقابل، پاسخ متناسب دهند.
دیدگاه قرآن در این خصوص اقدام متشابه؛ البتـه بـا رعایـت تـوازن و اعتـدال و اجتناب از تعدیگری است. شاید تصور شود كه مقابله به مثل، تنها در عرصه جنگ و رویارویی نظامی بـه كـار می‌‌رود، اما از آیات قرآن كریم استفاده می‌‌شود كه مقابله به مثل در تمامی امور مثبـت و منفی و به عبارتی در عرصه جنگ و صلح در سیاست خارجی و روابط بین الملل كاربرد دارد و قرآن دستورالعمل استفاده از آن را بیان كرده است.
آیات قرآن نشان می‌‌دهد كه مقابله به مثل در امور مثبت و نیك، به گونه ای است كه نیكی را باید با نیكی و حتـی فراتـر از آن پاسـخ داد و در امـور منفـی؛ هماننـد عرصـه رویارویی دولت اسلامی و پیروان مسلمان را مجاز دانسته است تا اعمال خصمانه را به شیوه خصمانه و جنگ را با جنگ پاسخ دهند. البته با رعایت اصـول اخلاقـی، انصـاف، انعطاف پذیری و اجتناب از زیاده روی و این رویكـردی متفـاوت اسـت كـه در آن بـه ارزش های انسانی توجه شده است.
مقابله به مثل در امور منفی، رنج آور و خشونت آمیز، بیش از امور مثبت مورد توجـه بوده است و در امور خشونت آمیز هر اقدام دشمن، اقدام متقابل را در پی دارد؛ مـدارا بـا مدارا، خشونت با خشونت، تحریم با تحریم، كشتار با كشتار، آواره سازی با آواره سازی، جنگ افروزی با جنگ افروزی و جنگ در مكان و زمان خاص با رفتار و واكـنش مشـابه مواجه می‌‌شود. با وجود آنكه مقابله به مثل از دیدگاه اسلام مشروع است و قرآن آن را مورد تأیید قرار داده است، اما دین اسلام انعطاف پـذیری را هرگـز از نظـر دور نداشـته است.
كاربرد مقابله به مثل در عرصه جنگ بسیار گسترده است. جنگ در یك تقسیم بندی به جنگ نرم و جنگ سخت قابل تقسیم است و عرصه بین الملل پر از جنـگ سـخت و نرم بوده است و قرآن توجه مسلمانان را در هر دو بخش، به مقابلـه بـه مثـل معطـوف ساخته است.
جنگ، گاهی محدود و گاهی گسترده و فراگیر است و مطابق آیات قرآن، میزان پاسخگویی و واكنش متقابل، بستگی به عمل و رفتار طرف مقابل دارد. اگر دشمن اقدام به جنگ فراگیر كند، مسلمانان نیز می‌‌توانند آنگونه مقابله به مثل كنند.
در تعاملات بین المللی آنچه نگاه اسلام و دولت اسلامی به مقابله به مثل را از دیگر نگاه ها متفاوت می‌‌سازد، این است كه حتی در امور منفـی و رنـج آور تأكیـد اسـلام بـر پایبندی به توازن و اجتناب از زیاده روی است. لذا محمدعلی میرعلی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی و محمدناصر عارفی در مقاله ای با عنوان «جایگاه مقابله به مثل در سیاست خارجی دولت اسلامی از منظر قرآن» بـه این پرسش ها پاسخ می دهند:
1. آیا لازم است دولـت اسـلامی در سیاسـت خارجی، همیشه اصل مقابله به مثل را به كار گیرد یا استفاده از آن تابع مصالح و منـافع دولت اسلامی است؟
2. آیا در رویارویی نظامی می‌‌توان شدیدتر از دشمن برخورد كرد تـا بازدارندگی به وجود آورد یا باید توازن حفظ شود؟
3. آیا در سایه روابـط خصـومت آمیـز میان دو كشور می‌‌توان به جای تقابل، تعامل را در پیش گرفت؟
نتیجه گیری
نویسندگان این مقاله بر این باورند که «مقابله به مثل» در سیاست خارجی و در تعاملات بین المللی دولت اسلامی با سـایر دولت ها و ملل، بسیار مهم و تأثیرگذار است. «مقابله بـه مثـل» ریشـه قرآنـی دارد و در مباحث فقهی و حقوقی طرح شده است. این قاعده در روابط و سیاست خارجی دولت اسلامی از منظر قرآن از دو زاویه قابل ارزیابی است كه عبارتند از:
الف) از منظر قرآن كریم، دولت اسلامی در امـور مثبـت و نیـك موظـف اسـت در حوزه سیاست خارجی رفتاری متقابل و حتی شایسته تر از كنش طـرف مقابـل از خـود نشان دهد. دولت اسلامی بایـد بـا طـرف مقابـل بـر اسـاس احتـرام متقابـل، رویكـرد مسالمت آمیز، وفای به عهد، همكاری ها و روابـط دوسـتانه و حتـی رویكـردی بهتـر از سیاست های طرف مقابل در پیش گیرد و به استحكام و گسترش روابط خود با دیگـران بپردازد و این نوع نگاه انسان مدارانه در حوزه سیاست خارجی و تعاملات بینالمللی بر خلاف تصورات واهی افراط گرایانه از اسلام است.
ب) در امور منفی و خصمانه نیز دولت اسلامی از منظر قرآن می‌‌تواند در عرصه روابـط و سیاسـت خـارجی دسـت بـه اقـدامات متقابـل بزنـد و بـه سیاسـت هـا و استراتژی های طرف مقابل، در امـور سیاسـی، اقتصـادی، فرهنگـی و نظـامی پاسـخ درخور و متناسب دهد و با به كارگیری اصل مقابله به مثل، جلوی تجـاوزگری هـای طرف مقابل را بگیـرد.
در نگـاه قـرآن كـریم، سیاسـت خـارجی دولـت اسـلامی در به كارگیری مقابله به مثل در امور منفی باید همواره توأم با رعایت اصول اخلاقـی و بشری باشد و در برخی موارد نیز رهبر اسلامی می‌‌تواند جانب شدت را بـا حفـظ و رعایت مصالح اسلامی رعایت نماید.
مقابله به مثل در سیاست خارجی و روابط بین الملل از دیدگاه قرآن، راهبردی اسـت كه در عین حفظ عزت و اقتدار اسلام و مسلمین، تضمین كننده صلح بین المللی اسـت و خوی تجاوزگرانه قدرت های هژمون را مهار می‌‌كند.
این مقاله در فصلنامه علمی پژوهشی حکومت اسلامی سال بيست و چهارم،شماره دوم، تابستان 98، پياپی 9 منتشر شده است.
اصل مقاله را می توانید از اینجا مشاهده نمایید./204/229/ح
برچسب ها:
روابط بین الملل ، فقه حکومتی ، دولت اسلامی ، سیاست خارجی سقط جنین مدل نوین زنده به گور کردن فرزندان است / مشترکات جاهلیت قدیم و مدرن
تأثیر مثبت رسانه‌های تخصصی در خنثی کردن ترفند رسانه‌ای دشمن / «فقه حکومتی» پشتوانه علمی انقلاب اسلامی
ضرورت توجه به نظریه ارتباطات در فقه رسانه
طعمه یا امانت؛ اخلاق حرفه‌ای کارگزاران عمومی در اندیشه علوی
نشست علمی «قدس و فلسطین در آینه فقه مقاومت»
مبانی دینی دفاع از قدس شریف
معرفی کتاب | اندیشه مقاومت از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
اطلاع نگاشت | سیره عملی و گفتاری علمای شیعه در حمایت از فلسطین
فقه القضا | بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا
نظام موظف به پشتیبانی مالی و جانی از گزارشگران فساد است
مستثنیات نظارت شورای نگهبان بر اقدامات مجلس شورای اسلامی
نقش منفی دنیامداری نخبگان و خواص بر انحراف جامعه
محرومیت مجرم از حقوق اجتماعی در جرایم عمدی
بررسی مشکلات بین حضانت و ولایت از نظر فقهی و حقوقی
پیشگیری از فساد در منظومه فکری اسلام ناب مهم‌تر از مجازات مفسدان است
سن ازدواج از شاخص های مهم برای ارزیابی بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می شود / افزایش سن تمایل به تجرد زیستی را بیشتر می کند
افراد ضعیف‌الایمان؛ مهم‌ترین طعمه منافقین در دولت اسلامی
فقه بورس | بررسی ادله وکالت شخص حقوقی
عرصه‌های حقوق بشر اسلامی و کرامت انسان و پیشنهاد‌هایی برای ضمانت اجرای آن
قم
اذان صبح
۰۴:۴۷:۴۷
طلوع افتاب
۰۶:۱۹:۵۳
اذان ظهر
۱۳:۰۴:۳۳
غروب آفتاب
۱۹:۴۸:۳۴
اذان مغرب
۲۰:۰۶:۲۶